مطالعات انجام شده نشان داده است که سلامتی بستگی به تعادل بین رادیکال های آزاد و دفاع آنتی اکسیدانی دارد. پیری و بیماریهای مربوط به سن، منعکس کننده ناتوانی دفاع آنتی اکسیدانی بدن برای مقابله با استرس اکسیداتیو در طول زمان است. خبر خوب این است که با سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی قوی، داشتن عمر طولانی و بدون بیماری ممکن است.
آنتی اکسیدان ها موادی هستند که باعث خنثی سازی رادیکالهای آزاد و افزایش کارایی سیستم ایمنی و در نتیجه محفاظت از تخریب سلول ها می شوند.
رادیکال آزاد چیست و چگونه ایجاد می شود؟
رادیکال آزاد (Free radical) به اتم، مولکول یا یونی هایی گفته میشود که دارای الکترون جفتنشده هستند و به همین علت بسیار فعال ، ناپایدار و بسیار واکنش پذیرند. رادیکال های آزاد در اثر شکستگی یک پیوند از یک مولکول پایدار ایجاد میشوند.
رادیکال های آزاد برای رسیدن به پایداری به سایر مولکول ها برخورد کرده و قادر به جدا کردن الکترون ها از آنها هستند و به دنبال این، زنجیره ای از مولکولهای بی ثبات تری را ایجاد می کنند. یک رادیکال آزاد میتواند دارای بار مثبت، منفی یا خنثی باشد.
طی روند متابولیسم طبیعی بدن و یا تحت شرایطی مانند استعمال دخانیات، آلودگی ها، ورود مواد شیمیایی غیر ضروری به بدن از هر طریقی، اشعه و استرس در بدن رادیکال های آزاد تولید می شوند.
در بدن انسان مهمترین رادیکال آزاد اکسیژن است که می تواند موجب تخریب DNA و دیگر مولکول ها گردد.
استرس اکسیداتیو
همان پیروزی رادیکال های آزاد بر دفاع آنتی اکسیدانی بدن است و به نوعی به حمله های بیولوژیک به ارگانیسم بدن تعبیر می شود. به بیان دیگر، استرس اکسیداتیو عدم تعادل میان تولید رادیکال های آزاد و دفاع های آنتی اکسیدانی تعریف می شود.
حاصل استرس اکسیداتیو در بدن انواع دژنراسیون، سرطان، دیابت، نارساییهای قلبی، آسیبهای مغزی، مشکلات عضلانی، پیری زودرس، آسیبهای چشمی و در کل ضعف سیستم ایمنی بدن است.
انواع آنتی اکسیدان ها
آنتی اکسیدان ها به دو دسته تقسیم می شوند . یک گروه محلول در آب هستند و اکسیدان های موجود در مایع سلولی و پلاسمای خون را از بین می برند و گروه دیگر که محلول در چربی هستند و از غشاء سلولی محافظت می کنند . این ترکیبات ممکن است در خود بدن تولید شوند یا از راه غذا به بدن منتقل شوند.
• آنتی اکسیدان های آنزیمی مثل گلوتاتیون پراکسیداز(حاوی سلنیوم) ,کاتالاز و سوپراکسید دیس موتازSOD (حاوی مس)
• آنتی اکسیدان های غیر آنزیمی مثل کاروتنوئیدها(مثل لوتئین ، لیکوپن) ,گلوتاتیون ، ویتامین E ، ویتامین C ، زینک ، سلنیوم و کوآنزیم کیوتن
• آنتی اکسیدان های حاصل از منابع طبیعی مثل متابولیت های ثانویه پلی فنول ها و فلاونوئیدها
مکانیسم عمل آنتی اکسیدان ها
آنتی اکسیدان ها با دادن یک الکترون به رادیکال های آزاد از گسترش واکنش های زنجیره ای اکسیداسیون جلوگیری می کنند، به این ترتیب می توان گفت که کارایی و درجه تاثیر یک آنتی اکسیدان به سهولت جداشدن الکترون از آن مربوط می شود.
اگر آسیب بیش از حد بزرگ باشد بدن ساز و کارهای دیگری نیز برای مراقبت از آسیب های اکسیداتیو دارد که شامل پاسخ های استرسی پیچیده (خودکشی برنامه ریزی شده سلول) است.
——————————————————————————————————————————————————-
برای تامین آنتی اکسیدان علاوه بر مصرف میوه و سبزیجات تازه مکمل غذایی زینک پلاس توصیه میشود.